{ پیوند اسطوره با دین 201}

@soltannasir 

      { پیوند اسطوره با دین 201} 

 {شباهت های اهل فتوت و خاکسار با آیین مهری123} 

ادامه...👇

{ همانند با برخی از نیایشها، هربار یزشن نیز به یکی از چهار نام اختصاص می یابد : دادار اورمزد، سروش، اردافرورد که روان در گذشتگان و به یاد و برای یاوری به روان است، و یا برای زندگانی و فراخی و شادیهای آن و به نام رام خواستار (اوستا 976 ت،  ص چهل و یک). هر یک از این چهار را خشنومن (پهلوی: snuman) می گویند و در تنظیم هر یک اختصاصاتی در جزئیات هست که باید اجرا گردد. مثلاً اوستا 976ت، به خشنومن سروش ایزد است ( 1392، ص چهل و یک)، و به همین مناسبت است که برای تلاوت از گاه اشهن، یعنی وعده نماز قبل از طلوع آفتاب تنظیم شده است. در فراخوانی نام ایزدان نیز در هر یک از این چهار خشنومن ترتیبی معین است که باید به اجرا درآید.

دیگر از لوازم یزشن «درون» (اوستایی: draonah؛ پهلوی : dron) است (مینوی خر، 1364، ص 113). درون نام نان ویژه در میزد (myazd)  و سفره برای مراسم یزشن است (شایست ناشایست، 1369، ص207، یادداشت4) و گذشت که «یشتن درون» (مثلاً: همان، فصل 14، بند1؛ فصل 16، بند 6، صص 205_206 و صص 222_223 ) نام یکی از انواع یزشن ایزدان نیز هست، اما نانی که به درون موسوم است، بر آن گوشدا (پهلوی: gosdag؛ اوستایی : geus. huda) می گذارند ( همان، فصل 11، بندهای 2و 3، صص 146_147 و نیز صص 148_149، یادداشت 6 ) و گوشدار نامی است که بر گوسفند قربانی و درستهٔ پخته در این مراسم اطلاق می گردد؛ و یا خوردنی غیر مایع دیگر به جانشینی آن.

در میزد و بر سفرهٔ آیینی که در مراسم یزشن می کشند، چیزهایی می گذراند که از گذشته تا به امروز تغییراتی بسیار بر شماره و نوع آنها حادث گشته است.

در کتاب روایت پهلوی (1367، فصل 56، صص67_68) آمده است که سفرهٔ یزشن بسان نمادی است از جهان بزرگ و اجزای آن، نمادی است از عالم، نان درون نماد گیتی است و گوشدا، یعنی فدیهٔ گوشتی را که بر درون می گذراند، همانند است با چکاد یا قلّهٔ کوه دائیتی. ظرف آب نماد آبهای جهان و برسم بر آن، نماد گیاهان است. همان گوشت قربانی یا خوراکی ساخته از فرآوردهٔ حیوانی مثل کره و روغن و یا تخم مرغ نماد جانوران نیک، یعنی گوسفند است و نیز ظرف شیر یا جیوام (jiwam؛ و جوم jum). آتش نیز در آنجا حاضر است و فروزان (بهار، 1376، ص 161، یادداشت 15؛ کتاب پنجم دینکرد، 1386، فصل 24، بند 17، ص 92 و 93). چنین است که در آیین یزشن و نیز دیگر سفره های نیایشی در کیش زرتشتی، همهٔ آفرینش به صورت نمادین فراهم می آیند و ستایش می شوند.

تقدیس جهان با این شیوه یکی از پنداره هایی است که آنها را از جمله جهانیهای (universals) فرهنگ بشری باید دانست، زیرا که نظائرش را در فرهنگهای گوناگون عالم با اشکالی متنوع می توان یافت (سور سخن، 1391، صص 277_279). در این شیوهٔ تقدیس عالم، همهٔ جهان با شکل نمادین در یک جا جمع آورده می شود و سپس روحانی با کلام آسمانی به تقدیس آنها می پردازد. در این تقدیس و نیایش، نیروهای همهٔ آفرینش گرد می آید و قدرتی که از این مشارکت خلق می گردد، واجد کارایی و توانی سازنده و افزون است و از آن می شود برای مقاصدی بهره جست که به نیرومندی و اقتداری برتر نیاز دارد. چنین است که قداست یزشن از این دیدگاه به پدیده هایی جهانی و مشترک میان گروه هایی مختلف از مردم جهان مشابهت می جوید و آن را از مشترکات فرهنگی و جهانی می باید به شمار آورد.

در اینجا است که به وجه اساطیری یزشن در شکل عتیق آن می رسیم. به نظر می رسد که در اشکال نخستین آن، با نیایشی روبروییم که بنا بر اسطوره، آفرینش را بنیان نهاد. از دورانی کهنیک و در اساطیری متعلق به پیشینیان چنین وجهی برای یزشن منظور بوده و در اساطیر آفرینش در متون پهلوی نیز از چنین نیرویی، که ناشی از یزشن است، در آفرینش و در نهایت، برای به فرجام رسانیدن گیتی یاد شده است. 

بندهشن از آن یزشنی می گوید که دادار هرمزد، خود به هنگام آفرینش کرده است: «پیش از آن [هنگام] که اهریمن آمد، همیشه نیمروز بود که ربیهوین است. هرمزد با [یاری] امشاسپندان به ربیهوین، مینوی یزشن را فراز ساخت. به [هنگام]» یزشن کردن همهٔ آفرینش را بیافرید و با بوی و فروهر مردمان سگالش کرد...» (بهار، 1376، ص 74). سپس باز از نیروی یزشن در فرجام گیتی است که «باز آرایی مردگان» انجام می پذیرد (همو، ص 281) و نیز: «یزشن باز سازی مرده را سوشیانس با یاران [آغاز] کند و گاو هدیوش را بدان یزشن کشند. از پیه آن گاو و هوم سپید انوش آرایند و به همهٔ مردم دهند و همهٔ مردم جاودانه بی مرگ شوند» (همو، ص 287) 

 بدین شمار است که یزشن را باید نیایشی دانست که بر بنیاد پنداشته ای که در ردهٔ جهانیهای فرهنگی بشری است، پدید آمده است و پیشینهٔ آن را بهر کم تا هزارهٔ دوم قبل از میلاد مسیح می شناسیم. }

ادامه...👇

@soltannasir 

🌿🔥💦