{ پیوند اسطوره با دین 199}

@soltannasir 

     { پیوند اسطوره با دین 199}

{ شباهت های اهل فتوت و خاکسار با آیین مهری121} 

ادامه...👇

{یزشن 

یزشن (پهلوی: yazisn؛ ر.ک. : یسنا، 1340، ج 1، صص 23_24؛ نیز Kotwal_Boyd 1991؛ فیروزگری، 1393) به معنای «ستایش و پرستش» است از ریشهٔ اوستایی yaz، که واژه های ایزد و یزدان و جشن نیز از همان ریشه ساخته شده اند. نیز احتمال داده اند که معنای اصلی yaz قربانی کردن همراه با نیایش باشد. نام یزشن بر آیین پُر تفصیل و دیرنده ای اطلاق می گردد که امروزه آن را معادل با «خواندن یسنا» می شناسیم، اما بنیاد هندوایرانی آن با جزئیات فراوان شناخته و مشهور است (بهر ک 6_1: سوم). نیز یشن به معنای عام تری هم به کار می رود که معادل است با نیایش و ستایش، به طور کلی. 

پس، چون واژهٔ یزشن معادل سانسکریت (بهرک 1_6: سوم)و یزش ایرانی همانندیهایی با یجنه (سانسکریت: yajna) دارد، که از بنیادی چندین هزارساله باز مانده است، بنابراین، آن را  باید آیین و مراسمی هندوایرانی دانست. اما آنچه در متون ایرانی آمده است و اینک در هندوستان پارسیان، یعنی زرتشتیان ساکن هند آن را با تفصیل و جزئیات دقیق برگزار می کنند و در ایران هم تا چند دهه پیش از این اجرا می شده است، واجد خصائصی است که دربارهٔ آن ریزه کاریهای پر تنوع به تفصیل می توان جستجو و بحث کرد. در چند جای مستقل، مانند فصل سیزدهم شایست ناشایست (1369، صص 177_192، و نیز تا ص 203)، و دست نویس ف 11 و همچنین روایات داراب هرمزیار و نوشته هایی جدیدتر مثل کتاب آئین دین زرتشتی از دستور مهرگان پسر موبد سیاوش هم به یزشن و آداب آنان پرداخته اند (اوستا 976ت، پیشگفتار، صص سی و هفت_ چهل). 

همانند با آیین یزشن در نوشته های سانسکریت، در ایران هم سرودن نیایش در آن، همراه و ملازم است با فشردن گیاه موسوم به هوم و تهیه نوشابهٔ مقدس هوم و نیز نهادن زوهر بر آتش. ابزارها و آدابی خاص، این سرودها را ملازمت می کند و طرزهایی ویژه در تلاوت باید به عمل درآید و حرکاتی آیینی و معیّن در اجرای این نیایشها باید انجام گیرد. اما اطلاع بیشتر ما دربارهٔ یزشن به متون پهلوی باز می گردد و در اوستا نشانه هایی پر تفصیل از شیوهٔ برگزاری آن نیست، بلکه آنچه به زبان باستانی اوستا بازمانده است و به یزشن ارتباط دارد، بیشتر دعاها و نیایشهایی با این موضوع است و کلامی است که در این مراسم باید آنها را سرایید و یا اشاره است به کسانی که به این نیایشها پرداخته اند و یا موقعیت آنها. 

چنین است که یزشن به معنای خاص خود با همان مراسم دیرینهٔ یجنه و بنیادهای هندوایرانی آن یکی است. با این تفاوت که در متون ایرانی و زرتشتی اصطلاح یزشن کردن بر خواندن یسنا اطلاق می گردد و روشن است که یسنا و سرودن آن به تغییراتی وابستگی دارد که بر اساس تنظیم جدید اوستا و به سبک ایرانی آن صورت بسته است. به بیان دیگر، گر چه یزشن از دوران هندوایرانی بازمانده است، اما در ایران و در هند، هر یک به طرز خاص خود اجرا می شود. آنچه هنوز در هر دو شیوهٔ برگزاری این آیین وحدت دارد، کوبیدن هوم و تهیهٔ نوشابهٔ مقدس از آن است و نیز اهمیت و محوریت آتش است در این آیین دیرینه سال و همچنین تقدیس آب. 

فزون تر آن که واژهٔ یشن در طیّ تحول تاریخی خود با دو معنای متفاوت به کار رفته است. نخست آن که بر انواعی از نیایشهای گوناگون اطلاق شده است و حتی گاهی هر گونه ستایش و نیایشی را یزشن نامیده اند. در این معنای عام، مصدر فعل «یزشن کردن» گاه همسان با مصدر یشتن (پهلوی: yastan، _yaz) و این دو مترادف است. مثلاً عبارت «یزشن ایزدان» (مثلاً: شایست ناشایست، 1369، فصل 8، بند 23، صص 102_103 ) را می بینیم که انواعی دارد (همان، فصل 16، بند6، صص 222_223 ) و برگزاری هر یک را «کرفه»، یعنی ثوابی است و بنا بر همین منبع، کهترین آنها «یشتن یک درون» (اوستایی: draonah؛ پهلوی: dron) است. «یشتن درون سه گانه» (همان، فصل 12، بند1، ص151) یکی از انواع نیایشهای کهن است. 

استوفرید ایزدان نیز به معنای نذر کردن است و سپس به جای آوردن نیایشی که به اصطلاح قدیمی آن را «پذیرفته» باشیم، یعنی نیت به آن کرده باشیم (همان، ص 155 و 168). امروزه واژهٔ استوفرید به فراموشی افتاده است، اما رسم نذر کردن با شیوه های جدید برجای است (مزداپور، 1383، صص 32_44) و سرشار از رونق و نیاز. 

بدیهی است که همهٔ این مراسم و آیینها در گذر زمان دستخوش تغییراتی بسیار شده و در اعصار مختلف نیز به گونه هایی بسیار متفاوت در آمده است. بر مبنای ضبط اندکی از آنها که اتفاقاً به دست ما رسیده است، اینک می توان به داوری دست زد، اما روشن است که همهٔ این سان تلاشها تنها گوشه ای را از آنچه گذشته است، به تصویر خواهد کشید. } 

ادامه...👇

@soltannasir

🌿🔥💦