{درد و دل 40}

                {درد و دل 40} 

    { تحقیقی در باره ریشه واژه ژن}

چون وارد بحث ژنتیک شدیم . بد ندیدم که اشاره ای به ریشه واژه «ژن» داشته باشیم . تا علاقه مندان و محصلین این رشته که در بین خوانندگان ما کم هم نیستند ریشه  رشته تحصیلیشان را که به غلط فرنگی  پنداشته می شود را بدانند. 

{ واژه «کن» با فتحه حرف «ک» و اعراب  سکون حرف«ن»   «kan» در زبان اوستایی به معنای «کندن »است . 

و همچنین برای  این واژه در زبان اوستایی معنای دیگری نیز وجود دارد و آن , شیفته شدن و دوست داشتن و مهربانی است .

در دوران باستان نخستین خانه ها را بشر با کندن غارهایی دستی در کوه و یا در زمین بنا نموده است . دیرینگی این واژه به دیرینگی دوره کندن غارهای دستی در ایران می باشد .

واژه «کن» با اضافه شدن پسوند «دو» به صورت «کندو» که محل زندگی زنبور عسل است در آمده .که حفره هایی غار مانند در دل کندو وجود دارد که بی شباهت به شکل اولیه غارهای دستی ساخت بشر نیست .

همچنین نام «کن» با حفظ همین صورت اوستایی خود نام روستایی در اطراف تهران می باشد . که معمولا اهالی تهران نام این روستا را به همراه روستای مجاور آن «سولقان» با یکدیگر در محاورات به صورت «کن سولقون» بکار می گیرند .

همچنین نام «کن» در روستای «کدکن» از توابع نیشابور و «کناب » در اردبیل و «بروسکن» در خراسان نیز به همان صورت حفظ شده است . 

اما یکی از بهترین سندهای تاریخی برای کاربرد این واژه نام کهن «کندوان» در 50 کیلومتری شهر تبریز می باشد . که خانه ها در این روستا با کندن در دل کوه ساخته شده است .

همچنین واژه کن با افزوده شدن حرف «ت» به قسمت پایانی آن , بگونه «کنت» «kant»  در زبان پهلوی در آمده است . 

که در نام شهر «سمرکنت » استعمال می شده است . که واژه «سمر کنت» بعدها به گونه «سمرقند » در آمده است . 

و همچنین واژه «کنت» را در نام شهر «پنج کنت »  در تاجیکستان می بینیم .

از همین واژه درزبان انگلیسی واژه country «کانتری»  ساخته شده است . 

و انگلیسیان نمی دانند که چرا این نام , برای روستا و کشور هر دو کاربرد دارد . 😊

واژه «کن» پس از اضافه شدن «ت» به بخش پایانی آن و ساختن واژه «کنت» با فرو افتادن «ن» میانی آن به گونه «کت» در آمده که آن نیز به نوعی پسوند مکان می باشد . و به عنوان مثال در پسوند نام شهر «اخیسکت» در تاجیکستان بکار رفته است . همچنین این واژه به گونه «کته» آشپزخانه نیز در آمده است .

همچنین این واژه در زبان استونیایی به شکل (koti) «کوتی» استعمال می شود که معنی خانه می دهد . 

و همچنین در زبان انگلیسی این واژه به صورت های «cottage» به معنی خانه و«cage» به معنای قفس و «cote» به معنای خانه پرندگان در آمده است . 😊

از سویی واژه «کت » با سبکتر شدن «ت» به «د» به صورت «کد » در آمده که در صورت های «کدبانو» {به معنای نگهبان «کد» آشپزخانه }  و «کدیور» بکار گرفته می شود . 

همچنین واژه «کن» در زبان دامغانی به گونه «کان » در آمده که به  معنای خانه کلاغ می باشد .

همچنین در علم زبان شناسی واک های «ک» و «خ» و «ش» به یکدیگر تبدیل می شود . چنانچه در نام میکاییل و میشاییل و میخاییل این تبدیل قابل مشاهده است . 

واژه «کن» با تبدیل واک «ک» به «خ» تبدیل به «خن» شده است . 

و به عنوان پسوند مکان و محل در واژه ای نظیر «گلخن» در فارسی  بکار می رود .

و واژه «خن» به مانند «کن» که به «کان» تبدیل شده  صورت  «خان» در آمده است  .و سپس در فارسی به صورت «خانه » در آمده است . 

همچنین «کن» با جایگزینی واک «ک» با واک «ش» به صورت «شن» «shan» در آمده است . 

و در واژه هایی نظیر «گلشن» به معنای جای گل و «بنشن» به معنای محل محل نخود و لوبیا است . 

واژه «شن» با تغییر به صورت «شان» در نام روستای «شان دیز » در اطراف مشهد دیده می شود . که به معنای خانه ای است که به صورت دژ ساخته شده است . 

از سویی دیگر در علم زبانشناسی «ش» و «خ» را یارای دگرگون شدن به «ز» نیز می باشد .

چنانچه  واژه «افراخت » و «افراشت » در گذر زمان به «افراز » تبدیل شده است . 

پس «خن» و «شن» به «زن» «zan» تبدیل می گردد . این واژه در کلماتی نظیر «آبزن » به معنای جایگاه آب و «کف زن» به معنای جایگاه کف می باشد که در گویش دامغانی به جای کف گیر بکار می رود . ...} ادامه 👇👇👇

#درد_ودل #ژن #ریشه #کن #کان 

@soltannasir 

🙍🙍🙍🙍🙍🙍🙍🙍🙍🙍🙍🙍🙍