{ ماه گرفتگی در باورهای عامیانه }

[Forwarded from سلطان نصیر]

@soltannasir 

              { پیام بازرگانی 9 } 

    { ماه گرفتگی در باورهای عامیانه }

به مناسبت ماه گرفتگی امشب : 👇

{ در زندگی هندیان زمان ماه گرفتگی یا خورشید گرفتگی از جهت اساطیر بسیار  مهم است . گویند علت خسوف ، دیو راهو است . 

زمانی که خدایان و دیوان ، اقیانوس را برای گرفتن آب حیات به هم زدند ، چون آب حیات به دست آمد ، راهو آن را چشید و هنگامی که ماه و خورشید جریان را به اطلاع « ویشنو » می رساندند ، سر راهو از تن جدا کرد ، اما چون سر ، آب حیات را چشیده بود زنده ماند و در آسمان قرار گرفت و حالا گاه گاه برای انتقام به خورشید و ماه نزدیک می شود و جسم آنها را کثیف می کند و در نتیجه شمس و قمر تاریک یا لاغر می شوند .

از این رو هندوان وقت کسوف و خسوف را هنگام کثافت می پندارند و در آن وقت در رودخانه های مقدس هندوستان شست و شو می نمایند و تن شان را می شویند و در زمان خسوف ، مهره طبل می نوازند و آوازه های مذهبی می خوانند و زنان هنگام استحمام جیغ می کشند و می پندارند به وسیله این شست و شو جیغ زدن و طبل نواختن ، ماه و خورشید را رها می سازند . (جلال نائینی ص 503)

گفتم از خط تو فغان است خلق را 

گفت از خسوف ماه بود خلق را فغان 

(انوری )

خسوف یعنی این که ماه را خواب فرا می گیرد و اژدهای آسمان او را غافلگیر می کند ( بختیاری ، کتاب هفته ، ش . 12 ، یکشنبه سوم دی ماه 1340) 

هنگام خسوف ، ماه به دهان اژدهای فلکی می رود و مردم بر بام خانه ها رفته و با زدن طبل و تشت سعی بر این داشتند که اژدها را بترسانند تا ماه را رها کند .

مه که سیه روی شده در زمین 

تشت تو رسواش نکرده چنین 

(نظامی. ، مخزن الاسرار )

تو بتم گر رب و سلطان می زنند 

مه گرفت و خلق پنگان می زنند 

می زنند آن طاس و غوغا می کنند 

ماه را زان زخمه رسوا می کنند 

(مثنوی مولوی ، ج .1 ، ص .112)

اژدهای بلعنده ماه یعنی کاهش ماه و قی کردن آن یعنی افزایش ماه . از نظر علم اختر شناسی سر و دم اژدها ، عقد قمر است ، یعنی نقاطی که خسوف در آن واقع می شود و از آن جا نمادگرایی چینی در مورد اژدهایی که قمر را هم می درد و همچنین نمادگرایی اعراب از دم اژدها به عنوان منطقه تاریک به دست می آید . ( شوالیه ، ص . 1 ، 129 )

 نظامی در ابیاتی گوید : 👇

به تیغ افسر و گاه خواهم گرفت 

بدین اژدها ماه خواهم گرفت 

(شرف نامه )

دید دودی چو اژدهای سیاه 

سر بر آورده در گرفتن ماه 

(هفت پیکر )

و خاقانی هم در ابیاتی به این موضوع اشاره می کند : 👇

ای ماه گرفته نور دانش 

در عقده اژدهات جویم 

(دیوان قصاید )

بر کردن آن عمل رضا داد 

مه را به دهان اژدها داد 

(تحفه العراقین ، 213)

مه به آواز تشت رسته ز میغ 

نه به تشت تهی به تشت و به تیغ 

(هفت پیکر )

اگر خسوف یا کسوف شود ، روی تشت می کوبند و با تفنگ رو به آسمان تیر اندازی می کنند که اژدها خورشید یا ماه را نبلعد و رها کند . ( کندلوسی ، 179)

علت کسوف و خسوف را در دهان اژدها بودن ماه و خورشید می دانند و مس را می زنند تا از دهان اژدها در آید ( آباده ای 260)

هنگام وقوع خسوف ، معتقد بودند که اژدهایی ماه را در دهان خود گرفته و به این خاطر با چوب یا سنگ روی اشیای فلزی می زدند تا به علت صدای آن اژدها ماه را رها کند . ( کردی ، کرمانشاهی ، 183)

در هنگام کسوف یا خسوف به پشت بام یا حیاط خانه می رفتند و بر ظروف مسی یا شئ دیگر که کوبیدن بر آن سر و صدا ایجاد می کرد می کوبیدند و باور داشتند که ماه یا خورشید از دست گرفتگی و اسارت نجات خواهند یافت ( آملی ،22)

در ایل مسمنی عقیده دارند هنگام خسوف و کسوف اجنه و پریان ، ماه و خورشید را گرفته اند و برای رهایی آن ها نقاره می زنند و تیر شلیک می کنند . اگر کسوف شود از زیادتی گناه مردان است و اگر خسوف شود از زیادتی گناه زنان . ( شکور زاده ص . 344)

بختیاری ها معتقدند وقتی مردی بزرگ از عالم روحانیت اسلام زندگی را بدرود بگوید ، خورشید یا ماه می گیرد وچند لحظه از نور افشانی باز می ایستد . ( بختیاری ، کتاب هفته ، ش . 12، یکشنبه سوم دی 1340)

در لرستان معتقدند پیرزنی عاشق ماه است و چون ماه خورشید را دوست دارد . پیرزن به خورشید حمله می برد و وقتی روی خورشید می نشیند خورشید می گیرد و باید با سر و صدا پیرزن را از خورشید دور کرد . گاهی پیرزن موفق می شود ماه را در بغل بکشد و این زمانی است که ماه می گیرد و باید برای نجات ماه بر مس و طبل کوبید . ( لرستانی ، 126)

همچنین خسوف و کسوف را نشانه بد یمنی آن سال می دانند ( آملی 22) } 

ادامه دارد ...

#ماه_گرفتگی #خسوف #کسوف #راهو

@soltannasir 

🌚🌚🌚🌚🌚🌝