{ساگارتی قبیله هفتم ماد ۴}

@soltannasir 

         {ساگارتی قبیله هفتم ماد ۴}

ادامه...👇

{همچنین، حدود همان اَزمنه، در بخش جنوبی آنجا خاندان دیاکو (پسر فرورتیش، بنابه هرودوت) ظاهرا از همان قبیله، خداوند دهدژ زاکروتی (شاهین دژ) فرمان می رانده است. اینکه حیطه فرمانروایی دیاکويان زاکروتی پس از آن تا منطقه همدان کنونی بسط می یابد، و هگمتانه (اکباتان) تختگاه پادشاه ماد می شود، عوامل متعددی بر آن مترتب بوده است.
آنچه مسلم به نظر می رسد اینکه هگمتان را دیاکو یا جانشینان او بنیاد نکرده اند، دهدژ یا شهرک هگمتان بسی پیش از مادان هم وجود داشته است، ولی اینان به دلایلی معین آنجا را تجمعگاه قبایل (هنگمتان) قرار دادند، و سپس که خاندان دیاکویان پادشاهی ماد یافتند، ناگزیر همان جا را تختگاه خویش ساختند. 
حتى فرضیه ای در خصوص هگمتان شمالی وجود دارد، که بدان موجب این بیت اجتماع مادان (هنگمتان) درست در جایگاه شاهین دژ کنونی (صایین قلعه) مکان می یابد، جایی که ما آن را با دهدژ زاکروتی مادی منطبق می دانیم. این فرضیه، حتى پیش از بررسی‌های تاریخی - باستان شناسی قرن اخیر در مورد شهر مقدس شیز (تخت سلیمان) و اخيرا شهرک ماه نشان زنجان که حقیقتا نشان آشکاری از ماه (ماد) برخود دارد . نخست بار یکصد و پنجاه سال پیش توسط دانشمند و سپاهی نامدار انگلیسی سرهنری راولینسن (کاشف رموز بیستون) مطرح شد. وی در مقاله معروفی با عنوان «تذکره‌ای در باب جایگاه اکباتانه آذربایجان» (مجله انجمن پادشاهی جغرافیایی، لندن، ج ۱۰، ۱۸۴۰ م، ص ۶۵_۱۵۸) بنا به اسناد رومیان می گوید که مکان باستان شناختی اکباتان همان تخت سلیمان آذربایجان، یعنی مرند کنونی [كذا؟] می‌باشد.
باری، پیشتر یاد کرده شد که سارگون دوم آشوری در لشکر کشی سال ۷۱۴ ق م از گداری کوهستانی به ایالت ماننایی مسی درآمد. یکی از مادشناسان شوروی به نام گرانتوفسکی اظهار داشته است که مسی ماننایی یا مشته (Meshta) همان کشور تحت حکم خاندان دیاکو (بیت دیاکو) بوده است.  ليكن با تدقیق در تطبيقات جغرافیایی مبنی بر وقوع آن در ناحیت علیای زرینه رود (جغتو)، شمال هرشی (هرسین)، جنوب زیویه (سقز)، مشرق زاموآ یا پارسوآ و جز اینها، چنین نماید که مشته تقریبا با بخشی از ناحیت شهرزور خاص انطباق می یابد. در هر حال، ولو آنکه این ایالت با کشور دیاکویان پیوسته بوده باشد، فعلا تأییدی در خصوص اینکه آنجا خود کشور تحت حکم ایشان بوده به دست نیست. ایگور دیاکونوف، هم به نوبه خویش، غلط خوانی کلمه آشوری بیت دیاکو را در ارتباط با ناحیت مسی به دقت نشان داده است.
آشوریان طی لشکرکشی مضبوطی که در سال ۸۲۰ ق م به سرزمین مادای نمودند، پس از عبور از کوههای کولار (kullar) - رشته برجسته ای از زاگروس (که شاید با کیله کوه کنونی مطابق باشد) - به ناحیت مشته درآمدند. در اینجا، شمشی آداد پنجم (۸۲۳_۸۱۱ ق م) رمه های دواب بسیاری از مردم غنیمت گرفت، دیه ها و نشیمن های بسیاری را سوخت و مسیان را آسیب فراوان رساند، هدایای قبایل ماننایی در همین جا به نزد او واصل گردید. از جمله ایالت هایی که آشوریان (در سال ۸۰۲ ق م) ادعا کرده اند بر آنها استیلا داشته اند، یکی همین مشته است، لیکن اطلاعی هست که پادشاه ماننایی در همان سال مستحکمه آنجا را بازسازی نموده است. پس از آن نیز، در سده هشتم ق م آنجا که از لحاظ دامداری و اسب پروری منطقه بسیار مهمی بوده، یکی از دولتشهرهای کوچک ماننایی به مثابه یک واحد مستقل سیاسی به شمار آمده، الا اینکه بعضی از محققان، چنانکه پیشتر گذشت، بیت دیاکو یا کشور تحت حکم دیاکویان را همان جا دانسته اند.
راقم سطور، این همانی نامجای مسی / مشته باستانی را با نامويس مستگان (مسته + گان) که مسعودی، در هر دو کتابش، آن را جزو اصناف اکراد جبال یاد کرده، منطبق می داند. بدین سان، دوام و بقای آن قبیله مادی کُردی بیش از ۱۷۰۰ سال پاییده، پس از سده ۴ ه.ق دیگر ذکری از آن در منابع تاریخ کرد نرفته است. آیا رود مسین که از مغرب کوههای کردستان مکری به دجله می ریزد، بازمانده نامجای - نامویس مسی نیست؟
البته چنین نامجایی را با مسنه (Messene) - نام قومی در آدیابن واقع در میانرودان شمالی ، نباید اشتباه کرد. در هر صورت، شواهدی وجود ندارد که انتساب خاندان دیاکوی مادی را به نامجای مسی/ مشته یا نامويس مشتگان تأیید کند، بلکه همه قراین موجود حاکی است که آن خاندان شاهی ماد باید از قبیله زاکروتی/ ساگارتی بوده باشد.
اما اینکه دامنه تنفذ سیاسی دهخدایان زاکروتی / ساگارتی از حدود ابواب شمالی جبال زاگروس تا دامنه های کوهستان ارونته(الوند) گسترش یافت، یا به عبارت دیگر، مقر فرمانروایی ایشان از دهدژ زاکروتی(شاهین دژ) به ساروگ هنگمتان منتقل شد، به دیگر سخن، پایتخت ایالتی خاندان دیاکو از اکباتان شمالی(به تعبير راولینسن و پیروان او)، یعنی از تخت سلیمان(شیز) به اکباتان جنوبی، یعنی همدان تختگاه امپراتوری ماد تبدل یافت،}

ادامه..👇

@soltannasir