تصویر ضحاک ماردوش بر روی مهر

تصویر ضحاک ماردوش بر روی مهری بدست آمده از تمدن شهداد در استان کرمان متعلق به هزاره سوم پیش از میلاد. 

منبع : کتاب مجموعه مقالات نخستین همایش بین المللی تمدن حوزه هلیل رود مقاله پیتمن

@soltannasir

[In reply to سلطان نصیر]

مُهر ضحاک ماردوش ؛ تپه‌ی شهداد 

نظر دکتر هوشنگ طالع درباره این مهر : 👇

به باور من ، مُهر یافته شده در تپه‌ی «‌شهداد» ( موزه‌ی لوور ـ پیتمن 981387 ) ، همان محضرِ عدلی است که برای ضحاک نوشته شده است و از سوی حکومت به جای‌جای کشور فرستاده شده است .

این را می‌دانیم که ضحاک انیران بود و نه ایرانی و دوران فرمان‌روایی ضحاکیان بر ایران هزار سال به درازا کشیده است ( از 3767 تا 2767 پیش از میلاد / 4388 تا 3388 پیش از هجرت پیامبر از مکه به مدینه ) . از این رو ، رخدادی که به گونه‌ی مُهر از محضر عدلی که برای ضحاک نوشته بودند و به سراسر کشور فرستاده بودند ، می‌بایست کمابیش مربوط به سال‌های 2750 تا 2740 پیش از میلاد می‌بوده باشد .  

برای آگاهی از هنگام شناسی دوران کهنِ تاریخ ایران ، نگ : تاریخ ایران کهن ـ دکتر هوشنگ طالع ـ چاپ چهارم ـ رر 179 ـ 149 ) .

این مهر ، نمایش دهنده‌ی بخش زیر از « شاهنامه » در باره‌ی تاریخ کهن ایران است : 

ضحاک ، فریدون را درخواب می‌بیند  و سرانجامش را در می‌یابد . از این رو ، ضحاک در خواب ، بانگی می‌زند که همخوابه‌هایش همگی از خواب می‌پرند . از میان آنان ، سوگلیِ ضحاک ، چرایی این آشفتگی‌ را جویا می‌گرددْ :

به آرام خفته تو در خان خویش / بدین‌سان ، چه ترسیدی از جان خویش ؟

زمین هفت کشور ، به فرمان تست / دد و دیو و مردم نگهبان تست 

جهانی سراسر ، به شاهی تراست / سر ماه تا پشت ماهی تراست 

ضحاک خواب پریشان خود را به همخوابه‌هایش می‌گوید و از آنان برای پنهان نگاهداشتن این راز ، چاره‌جویی می‌کند . سوگلیِ ضحاک ، به وی می‌گوید : 

نگین‌ِ زمانه ، سر‌ِ تخت تست /جهان روشن از نامور بخت تست 

تو داری جهان زیر انگشتری / دد و مردم و مرغ و دیو وپری

ز هر کشوری گِرد کن بخردان / ز اخترشناسان وز موبدان 

سخن سر به سر موبدان را بگوی / پژوهش کن و رازها بازجوی

ضحاک چنین می‌کند و خواب خود را با بخردان ، اخترشناسان و موبدان ، در میان می‌گذارد :

سپهبد هر آن‌جا که بد موبدی / سخن‌دان و بیداردل بخردی

ز کشور به نزدیک خویش آورید / بگفت آن جگرخسته خوابی که دید 

بگفتا مرا زود آگه کنید / روان را سوی روشنی ره کنید 

نهانی‌سخن ، کردشان خواستار / ز نیک و بدِ گردشِ روزگار 

 که بر من زمانه کی آید به سر / کرا باشد این تاج و تخت و کمر

بخردان و اخترشناسان و موبدان پس از کنکاش ، از گفتن حقیقت هراسان بودند که :

از آن نامداران بسیار هوش / یکی بود بینادل و راست‌کوش

خردمند و بیدار و « زیرک » به نام / از آن موبدان ، او زدی پیش گام

« زیرک » به ضحاک می‌گوید که پایان‌ِ کارش به دست فریدون است که هنوز از مادر زاده نشده است . ضحاک نوزادان بسیاری را می‌کشد ؛ اما به فریدون ، دست نمی‌یابد . از این‌رو ، پس از سال‌ها کوششِ نافرجام برای از میان بردن فریدون ، به ترفند تازه‌ای دست می‌یازد :

چنان بد که یک روز بر تخت عاج / نهاده به سر بر ز پیروزه تاج

ز هر کشوری مهتران را بخواست / که در پادشاهی کند پشت راست

از آن پس ، چنین گفت با مهتران / که ای پر هنر نامور بخردان 

مرا در نهانی یکی دشمن است  / که بر بخردان ، این سخن روشن است

...

بترسم همی از بد روزگار / ندارم همی دشمن خُرد خوار

یکی لشگری خواهم انگیختن / ابا دیو ، مردم بر آمیختن 

بباید بدین بود ، همداستان / که من ناشکیبم بدین داستان 

و در دنباله ، ضحاک خواستار آن می‌شود که منشورِ عدل به نام او نوشته شود و بزرگان کشور ( شورا ) وی را راست‌اندیش ، راست‌گفتار و راست کردار بنمایند :

یکی محضر اکنون بباید نبشت / که جز تخم نیکی سپهبد نکشت 

نگوید سخن جز همه راستی / نخواهد به داد اندرون کاستی 

مهتران که از بیم ضحاک ، یارای مخالفت نداشتند ، منشور عدل وی را دستینه کردند و گواهی دادند که «آژی‌دهاک‌ِ سه‌سرِ ، سه پوزه‌ی ، شش چشم » هماره تخم نیکی کاشته است ، سخن جز به راستی نگفته است و دادگر است و در « داد » او ، کاستی وجود ندارد .

ز بیم سپهبد ، همه راستان / بدان کار گشتند ، همداستان 

در آن محضرِ اژدها ، ناگزیر / گواهی نبشتند ، برنا و پیر

( شاهنامه ـ به کوشش دکتر علی‌اکبر نقی‌پور ـ جلد یک )

سپس به فرمان ضحاک ، این گواهی را به گونه‌ی مهر به سرتاسر سرزمین‌های زیر سلطه‌ی وی فرستادند که مهر اشاره شده در بالا می تواند یکی از آن ها باشد . پرنده‌ی در مهر ، باید کلاغ ( پیام‌رسان ) باشد و این بدان معناست که مهر از جای دیگری به این جا آورده شده است .