این که سلجوقیان به سمت غرب نرفتند

ادامه...👇

{این که سلجوقیان به سمت غرب نرفتند، بی تردید به این دلیل بود که در کنار ولگا قدرتی وجود داشت که می توانست مانع آنان شود و مسلما نشان می دهد که در اواخر قرن دهم دولت خزر همچنان بر جای بود. به این ترتیب بار دیگر می توانیم تایید کنیم که خزرها با حمله روسیه از میان نرفتند، اما همچنان از شناخت مسیر حوادثی که منجر به نابودی نهایی آنان شد، عاجزیم. همچنان که گفتیم، این نابودی قبل از حمله مغول در قرن سیزدهم صورت گرفته بود.} (کتاب تاریخ خزرها صفحات ۲۲۳ الی ۲۲۵)}

نکته ۱: خزران بر خلاف آنچه که عامه فکر می نمایند دارای مذاهب گوناگونی نظیر شمنیسم کهن تُرکی (تنگریسم) و یهودی و مسیحی و مانوی و _در دوران متاخر_ اسلام بوده اند. خزران از نظر نژادی یهودی نبودند و بعضی از سران و مردم خزری به دین یهودی گرویده بودند. نتیجتا سلاجقه نیز یهودی اصیل محسوب نمی شدند. بلکه به نظر می رسد که جد اعلای آنان در اثر خدمت به خاقان خزران به کیش یهودی در آمده باشد. بنابراین طبیعی است که فرزندان وی خیلی راحت می توانند به دین اسلام روی آورده باشند زیرا یهودیت با گوشت و خون آنان آمیخته نشده بود و احتمالا تعصبی نسبت به آن نداشته اند. شاهان سلجوقی بر حسب ظاهر مسلمان بوده اند و در راه ترویج اسلام کوشیده اند. 

نکته ۲: اینجا اگر ما بخواهیم از نظریه توطئه پیروی نماییم و مسلمان شدن سلجوقیان را یک ترفند سیاسی و نقشه شوم بر علیه جهان اسلام بدانیم آنگاه باید بدنبال شواهدی در تاریخ سلجوقیان و رفتار و منش شاهان سلجوقی باشیم و ببینیم در دوران سلجوقیان چه ضربات مهلکی به جهان اسلام زده شده است؟ آیا می توانیم در رفتار و گفتار شاهان سلجوقی شواهدی پیدا کنیم که آنان در باطن همچنان یهودی بوده اند؟ مسلما چنین امری نیاز به تحقیقی وسیع و دامنه دار در تمامی منابع دسته اول تاریخ سلجوقیان دارد. بنابراین تا فردی نتواند چنین شواهدی را ارائه دهد باید مسلمان شدن سلجوقیان را یک امر عادی که در بستر تاریخ به شکل طبیعی رخ داده است تلقی نماییم. 

نکته ۳: یکی از مسائل مهم در مورد خزران سرنوشت نامشخص آنان است. همانگونه که ملاحظه می نمایید دانلپ در کتاب خویش فرضیه نابودی خزران توسط روس ها و حتی سلاجقه را رد می نماید. اینجا سوال پیش می آید پس دقیقا خزران دچار چه سرنوشتی شدند؟! مگر ممکن است امپراتوری بزرگی به مانند خزران یک دفعه از صفحه تاریخ محو بشود؟ بدون شک یافتن پاسخ این سوال مهم همچون شاه کلیدی خواهد بود که قضایای بسیاری را روشن خواهد نمود. کُستلر در کتاب خزران سخن ابن حوقل (ص ۱۵۹ نشر خوارزمی) در مورد نابودی خزران توسط روس ها را نقل می نماید. اما با اینحال وی نیز به مانند دانلپ نظر ابن حوقل را نمی پذیرد. کُستلر در ادامه معتقد است که گروهی از خزران به اروپا کوچیدند و یهودیان اشکنازی اصلیت خزری دارند. نظر کُستلر در غرب با انتقادات بسیاری از سوی یهودیان راست گرای صهیونیست مواجه شده است. یکی از افرادی که با نظر وی بشدت مخالف بود برنارد لوئیس یهودی صهیونیست بوده است. 

فارغ از اینکه نظر کُستلر تا چه میزان می تواند درست باشد. به نظر فقیر بعید است که خزریان همگی به اروپا کوچیده باشند مسلما بخش زیادی از آنان وارد امپراتوری اسلامی شدند. در سفرنامه ربی بنیامین تودلایی که در قرن دوازدهم میلادی (ششم هجری) نوشته شده است به کثرت جمعیت یهودیان ایران اشاره شده است که به نظر یا در میزان آن اغراق شده است. یا اینکه گروهی از اینان یهودیان خزری بودند که بصورت مخفی وارد ایران شده بودند؟!

نکته۴: در آثار به جای مانده از سلجوقیان نقش ستاره شش پر را بسیار مشاهده می نماییم. اما با اینحال نمی توان تنها به اکتفای این چنین آثاری سلجوقیان را باطنا یهودی بدانیم. همانگونه که گفته شد. چنین نظریه ای نیاز به شواهد بسیار بیشتری دارد. 

soltannasir@