{مازندران باستان کجاست؟۴}

@soltannasir 

          {مازندران باستان کجاست؟۴}

ادامه...👇

اما حال به نقل مدخل مازندران از کتاب فرهنگ جغرافیای تاریخی شاهنامه می پردازیم : 👇

{ مازندران 

مازندران از زمان تدوین شاهنامه ابومنصوری (۳۴۶_۳۳۹ ق) تا کنون ظاهرا بحث انگیزترین نام جغرافیایی شاهنامه بوده است. در مقدمه شاهنامه ابومنصوری پس از معرفی ایرانشهر و کشورهای پیرامون آن آمده است: «... و از چپ روم خاوریان دارند و مازندریان دارند، و 👈مصر (۱) گویند از مازندران است. و این دیگر همه، ایران زمین است...»؛ نیز گوید: 👈«و شام و یمن را مازندران خواندند، (۲) و عراق و کوهستان را سورستان خواندند» ( ریاحی، ۱۳۷۲، ص ۱۷۵). ملاحظه می شود که ابومنصور معمری، سرپرست علمی ادبی تدوین شاهنامه ابومنصوری و نویسنده مقدمه آن، نیز درباره محل مازندران دچار تردید بوده است. چون پس از دوره مغول ولایت طبرستان ایران را هم مازندران خوانده اند ابهام در مورد این نام بیشتر شده، چنان که بعضی طبرستان را مازندران شاهنامه پنداشته اند، بعضی هم شام یا بخش هایی از هند را (کریمان، ۱۳۷۵، بخش چهارم، ص ۱۴۱-۲۴۶).

در شاهنامه دو بار از لشکرکشی به مازندران یاد شده است؛ ابتدا سام جهان پهلوان در زمان پادشاهی منوچهر پیشدادی از سیستان به مازندران لشکر می کشد و پس از پیروزی، به حضور شاه در طبرستان، شامل شهرهای آمل و ساری و تمیشه، می رسد و گزارش مشروح خود از دیوان مازندران و پیروزی بر ایشان را به شاه می دهد. بار دیگر هم کیکاووس در آغاز پادشاهی خود عازم فتح مازندران می شود که به اسارت وی توسط شاه مازندران و سپهسالار او، دیو سپید، و رفتن رستم برای نجات وی پس از گذر از هفت خان منجر شده است. نام مازندران عمدتا در همین دو داستان آمده است. گرچه مازندران این دو داستان جغرافیای روشنی ندارد، پیداست که تقریبا جایی در همسایگی سیستان و زاولستان و کاولستان بوده است؛ نیز کوه اسپروز بر سر راه مازندران قرار داشته است و مردمان بدوی نرم پای و گرگسار و سگسار (۳) هم در جوار آن می زیسته اند. همین اطلاعات اندک تا حدودی محل تقریبی مازندران را در ذهن تدوین کنندگان آن داستان ها می نمایاند که باید جایی در شمال غرب کشور هندوستان قدیم، یا شمال کشور کنونی پاکستان، در نزدیکی کاشغر و تبت و رشته کوه مشهور به قره قروم باشد. چون منوچهر در آغاز پادشاهی خود منشور حکومت کاول و دنبر و مای و هند و زاولستان و بست تا دریای سند و چین یا ترکستان چین را به نام سام جهان پهلوان صادر کرد، سام از درگاه شاه آمل طبرستان به سیستان بازگشت و فرزند نوجوانش زال را به درگاهیان خویش سپرد و گفت که باید سوی گرگساران و مازندران لشکر بکشد:

چنین است فرمان هشیار شاه 

که لشکر همی راند باید به راه 

سوی گرگساران و مازندران

 همی راند خواهم سپاهی گران

 دل و جانم ایدر بماند همی 

مژه خون دل برفشاند همی

(ج ۱، ص ۱۷۹، ب ۲۲۳-۲۲۵؛ مسكو، ج ۱، ص ۱۵۲، ب ۲۴۶-۲۴۹) } (کتاب فرهنگ جغرافیای تاریخی شاهنامه مهدی سیدی فرخد صص۵۵۷ و ۵۵۸ و ۵۵۹)

پ ن ۱ و۲: در مورد اینکه مازندران باستان چگونه سرزمینی است پیشتر توضیح داده شد. به نظر فقیر احتمالا ما با سرزمینی روبرو هستیم که دروازه اصلی ورودی اش در جغرافیای اویغورستان و دروازه های دیگرش در طبرستان و قفقاز و سوریه و مصر قرار دارد. 

پ ن ۳: نرم پای: احتمالا همان دوال پای ها هستند.《دوال پاها موجودی هستند که در فرهنگ توده لرستان و ایلام و کردستان از آنها نام برده شده و معمولا در کنار رودخانه ها و بیشه ها زندگی می کنند و به بهانه ناتوانی در گذار از رود بر کول انسانی می نشیند با پاهای استخوان و چرمی شکل خود به دور انسان می پیچد و انسان را رها نمی کند.》(کتاب شناخت اساطیر ایران جان هینلز ص۱۷۳ ) دوال پای را می توان هم رده مالوق و ماسوق در روایات اسلامی نیز دانست. 

گرگسار : در مورد گرگسار چیزی نیافتم اما با توجه به وجود توتم گرگ در میان ترکان آلتای و مغولان و آنچه که باطنا در مورد وجود موجوداتی دیوگرگ در آن نواحی می دانم. حدس میزنم گرگسارهای شاهنامه باید این موجودات باشند. موجوداتی که بنده آنان را دیوگرگ یا جن گرگ می شناسم که در اسطوره شناسی فولکلور غرب نیز به نام wolf demon نامیده می شوند. موجودی بزرگ با قامتی عمودی و سری گرگ مانند که دستانش نیز مانند پنجه های گرگ است. بدن وی نیز به مانند گرگ پوشیده از مو است. اما بالاتنه اش دارای عضلاتی ورزیده است. این موجود در نواحی مغولستان و کوه های آلتای و  در اروپا سمت لهستان و مجارستان و بلغارستان نیز وجود دارند. بنده اینگونه فکر می نمایم که گرگسارها احتمالا این دسته از موجودات هستند. 

سگسار: به نظر بنده مانند همان گرگسار ها هستند منتهی اینان سگان جنی و دوپا هستند و با گرگسارها دشمن هستند.  

ادامه...👇

@soltannasir