(جغرافیای علوم غریبه در ایران 35)

   (داستان تهمورس دیوبند 4) 

      (ایزد وای یا ایزد باد2 )

درمتون پهلوی آمده است که در روز رستاخیز , کیخسرو بر «وای » «دیرنگ یا دیرنده خدای » می نشیند و به پیشواز سوشیانس می آید . 

به هنگام قربانی گوسپند , سر(کله) از  آن ایزد وای است .

همچنین بیست و دومین  روز هر ماه از سال خورشیدی با ایزد وای مرتبط است زیرا در نزد ایرانیان نام 22مین روز هر سال خورشیدی  , وات «باد»  بوده است .

ایزد وای آنچنان  جایگاهی در نزد ایرانیان داشته که هنوز در محاورات روزمره ,  نام وی بر زبان می آید . 

چنانچه در جمله «ای وای خدای من » این ایزد مورد خطاب قرار می گیرد . 

یا در جمله « وای بر تو » که معمولا  پس از عمل یا سخن ناشایست به کار می رود .   یعنی سر کار تو با ایزد « وای » خواهد بود . 

همچنین وقتی در اصطلاح می گویند فلانی پشتش باد خورده در حقیقت یعنی فلانی پشتش بات خورده که مفهومش این است که فلانی از حمایت ایزد وات یا بات برخوردار است و به آن پشت گرم است بنابراین از خودش حرکتی انجام نمی دهد و کم کم مفهوم تنبلی را پیدا کرده است .

ایزد وایو در اساطیر هند اینگونه توصیف شده است . 👇👇👇👇👇👇👇👇👇

{وایو خدای هوا یا باد به روایتی از نفس «پوروشه» هستی یافت . با آن که در ودا ها به ندرت از این خدا یاد می شود . 

اما از خدایان مهم و کهن در شمار یکی از نخستین خدایان سه گانه ئی است . که همراه با سوریا(خدای خورشید) و آگنی(خدای آتش)  از آنان یاد می شود . 

و ایندرا (خدای توفان و پدید آورنده رعد) با به قدرت رسیدن جای او را می گیرد . 

اما با وجود برتری ایندرا , وایو خود را ابقا و تا به امروز باقی می ماند . 

گاه در برخی روایات او را پدر ماروت ها ( ارواح توفان و تندر ) می خوانند . 

و چون آنان بر گردونه ای می نشیند که گوزنی نر آن را حمل می نماید .

در روایات دیگر بیش تر شبیه ایندرا است . و چون او بر گردونه ئی می نشیند . که دو اسب سرخ رنگ آن را حمل می نمایند . 

در برخی روایات نیز ارابه ران ایندرا است . و در چنین حالتی ارابه او از طلا است و هزار اسب آن را می کشند . 

وایو تنها در نقش یک خدای طبیعت پدیدار نمی شود . و دم او زندگی بخش خدایان وانسان هاست .  وایو داماد خدای توشتری (خدای صنعتگر و آهنگر خدایان) می باشد } (کتاب اساطیر هند صفحه 23) 

#جغرافیا #علوم_غریبه #وایو #وای #اساطیر

#هند #سوریا #ایندرا 

@soltannasir 

🌪🌪🌪🌪🌪🌪🌪🌪🌪🌪🌪🌪🌪🌪🌪

(جغرافیای علوم غریبه در ایران 34)

    (داستان تهمورس دیوبند 3)

   (ایزد وای , یا ایزد باد کیست ? ) 

واژه باد در زبان اوستایی (وات ) بوده این واژه در زبان سنسکریت( زبان هم ریشه اوستایی ) «ووت» می باشد . در پارسی میانه (پهلوی )نیز  به گونه وات بوده است . 

در علم زبان شناسی معمولا واکه های «ب» و «و» به یکدیگر تبدیل می شوند .

چنانچه حرف دوم الفبای عبرانی ها یعنی «ב» در صورت داشتن نقطه ب تلفظ می شود . و بی نقطه آن «و» تلفظ می شود . 

 همچنین در علم زبانشناسی و آواشناسی  واکه «ت» و «د» نیز در بسیاری موارد  به یکدیگر تبدیل می شوند .

چنانچه اقوام گوناگون چین کتاب معروف لائوتزه را  با نام تائو ته جینگ و یا دائو ده جینگ میخوانند .(بنا به زبان ها و گویش های مختلف رایج در این کشور ) یا واژه زرتشت و زردشت که هر دو صورت استعمال می شود . 

به واژه وات برگردیم . این واژه در فارسی امروز با تغیر واکه «و» به «ب» در بخش ابتدایی کلمه و تغییر واکه «ت» به«د» در بخش پایانی کلمه به صورت باد  در آمده است .

همچنین واژه وات در زبان روسی که از درخت بزرگ زبان های آریایی است به صورت «ویت» 

دگردیسی یافته است . در زبان لاتین به گونه «ونتوس» در فرانسه به گونه «ونت» و در انگلیسی به صورت «وایند » windدر آمده است .

هم چنین نام دیگر ایزد «وات» یا «باد» در متون پهلوی ایزد «وای» می باشد . 

واژه «وای» (way) در فارسی میانه (پهلوی) از واژه قدیمی تر «وایو » در زبان اوستایی گرفته شده است . که بنا به نظر محققین به معنای فضا و باد و هم چنین ایزد جنگ است .این واژه در وداها (متون مقدس هندوان )نیز وایو (wayu) می باشد . 

کلمه «view» «ویو»  در زبان انگلیسی نیز به معنای چشم انداز و منظره , احتمالا از ریشه «وایو» اوستایی و سنسکریت به معنای فضا گرفته شده است .

وایو بیشتر به معنای جنبه مینوی(ملکوتی) باد می باشد . ایزد وایو , زیبا و تندرو چون خیال و دارای یکهزار چشم است . گردونه درخشان او را گروهی و گاه دو اسب سرخ یا گلگون می کشند . 

گروه اسبانش به 99 یا 100 و گاه به هزار 

می رسد . او نخستین جرعه از افشره سومه (سومه به سانسکریت و هوم به اوستایی گیاهی مقدس و انرژی زا ) را در آیین ها به عنوان سهم خویش می نوشد . 

او تندرو ترین خدایان است . و در مسابقه ای که برای نوشیدن نخستین جرعه سومه در گرفت , از همه خدایان پیشی جست . او نگهبان سومه است است و به مردمان ناموری , ثروت , اسبان نیکو , گاوان نر و زر می بخشد . او دشمنان را می تاراند و نیازمندان را یاوری می دهد .

«وای» در اوستا از ایزدان نیرومند دین زردشتی است و پانزدهمین یشت به نام اوست . 

او تجسمی است از فضا و همچنین باد که در ابر بارانزا زندگی می آورد .  و در طوفان , مرگ , او یکی از اسرار آمیزترین خدایان آریایی تمدن هند و ایران است . 

در هند باستان او را بر آمده از نفس غول جهانی می دانند , که دنیا از بدن وی ساخته شده است . در ایران هم هورمزد و موجوادات خوب و پارسا برای او قربانی می کنند . و هم موجودات اهریمنی , ولی دعاهای آفریدگار و موجودات خوب مستجاب می شود . و خواسته ویرانگرانه برآورده نمی گردد . 

ایزد «وای» جنگجویی سهمناک و فراخ سینه است . در حالی که جامه نبرد بر تن دارد و مسلح به نیزه ای تیز و جنگ افزاری زرین است . در تعقیب دشمنان خود خطر می کند . تا اهریمن را نابود سازد و از آفرینش اورمزد پاسداری کند . 

در ادبیات زرتشتی «وای» میان تاریکی و روشنی , اورمزد و اهریمن , قرار دارد و از این لحاظ دو جنبه دارد یکی جنبه نیکی و آن بخش زبرین است . که از آن به «وای وه» (وای خوب و سرد ) تغییر می شود و از ایزدان زرتشتی است !  دیگری وای «وتر» یا گرم است . که در بخش زیرین جای دارد !  

از این جهت یک مفهوم بی طرفی در او وجود دارد . در دوران اولیه تصور می کردند که «وای»شخصیت واحدی است. با سیمایی دوگانه 

 نیکوکار و در عین حال شوم . در تفکرات بعدی 

او تبدیل به دو شخصیت شده است . 

وای به (وای خوب ) که بخش زبرین فضا را در اختیار دارد. و ایزد بادهای بارانزا است .  

وای نیکو, جامه زرین , سیمین , گوهر نشان و 

👈جامه ارغوانی 👉 پوشیده است که جامه ارتشتاری است . زیرا او ارتشتار سالار(فرمانده ارتش) مینوان(موجودات مینوی) است . 

 وای بد بخش زیرین فضا را در اختیار دارد . 

یعنی جایی که روان در گذشتگان از آن می گذرد . اوست که جان را از تن جدا می کند . 

بدین جهت «وای وتر » (گرم) دیو مرگ است . 

#تهمورس #وای #وایو #باد #جغرافیا #ایزد 

@soltannasir 

🌾🌾🌾🌾🌾🌾🌾🌾🌾🌾🌾🌾🌾🌾