{ساگارتی قبیله هفتم ماد ۲}

@soltannasir 

         {ساگارتی قبیله هفتم ماد ۲}

ادامه...👇

{بدیهی است یک چنین افزودگی بر فهرست پیشین و سایر اضافات و تغییرات در اسما و تعداد ایالات امپراتوری، بر اثر تابع سازی اَقوام و تسخیر اَقطار دیگر و بیشتر، یا تحمیل باج و خراج بر آنها صورت پذیرفته است. چنانکه هرودوت در گزارش مقادیر باج و خراج ساتراپی چهاردهم هخامنشی (کتاب۳، بند ۹۳): سگرتیون را مردّفاً با سَرَگئون (زرنگیان/سیستانی ها) و تهمانيون (زابلیان) و اويتيون (بلوچیان) و مویکون (مکرانی ها) همراه با ساکنان جزایر دریای سرخ (مراد بحرعمان) - که شاه تبعیدیان را به آنجا می فرستاد - یاد کرده است که بر روی هم خراجی به مبلغ ۶۰۰ تالان می پرداخته اند. خلاصه، حسب اشارات مزبور و معطيات غیر قابل تردید است که محققان معاصر بر وجود یک سرزمین کویری سگرتی(ساگارتی) در جنوب شرقی ایران عهد باستان، همکنار با سیستان کنونی، اتفاق دارند. جایی که بطلمیوس قلوذی (۶/۲،۶) بر وجود ساگارتیان اطلاع یافته، اَقاصی شرق جبال زاگروس است که على الظاهر در حدود پارتکنی همچون حایل بین ناحیت خور و میترن و سرزمین پارت (خراسان) بوده اند. اخيراً تمایل غالب محققان بر این قرار گرفته است که جایگاه ساگارتیان را در ناحیت بیابانی کرمان بدانند، لیکن باید دانست که کشور سوارکاران و اسب پروران آنجا نیست. بدین سان، ساگارتیان هم در شمال غربی ایرانزمین (آذربایجان) و هم در جنوب شرقی پُشته ایران (کرمان) حضور داشته اند. پس با توجّه بدین که این مسیر تقریباً همان راستای جبال زاگروس است، و با مدّ نظر داشتن این زمینه جغرافیایی تا آخر داستان، می توان از گزارش مفصّل هرودوت در باب لشکرکشی خشایارشاه به یونان(سال ۴۷۹ ق م) شرح کوتاه، اما بسیار گویا راجع به سگرتیان را (کتاب۷، بند ۸۵) به نقل آورد: «این قبیله صحراگرد مردمی پارسی زبان با جامه ای نیم پارسی و نیم پکتینی اند، که برای ارتش(خشایارشا) هشت هزار اسب (سوار) تدارک دیدند. عادت ایشان چنان نیست که با خودسلاح حمل کنند، خواه از برنج باشد یا فولاد، مگر یک خنجر، ولی کمندهایی به کار می برند که هر گاه جنگی رخ دهد، به آنها اتکا کنند. سواران ایشان همراه با پارسیان نظام یافته اند...»، آن گاه هرودوت به شرح کمند افکنی ایشان پرداخته است. 
پیرنیا معتقد است که سگرتیان کمند را در زمان صلح هم به کار می برده اند، زیرا اینان شکارگر بوده اند و با آن در صحراهای کویری گورخر وغزال شکار می‌کرده اند. 
نولدکه در خصوص کمند سگرتی گفته است که آن اساساً یکی از ابزارهای قبایل صحرانشین و گله دار بوده است.  اما اینک، اشارتی نیز به ریشه شناسی نام ساگارتی (هرودوت) و اسگرتی (نویکنده) بایاست، که لغت شناسان اساساً آن را واژه ای مادی دانسته و اسگرتیا(Asagartiya) مادی را (وجه پارسی آن آثگریتی Athagartiya) اصولا به معنای جای‌ِ سنگ كنها یا زمین غارنشینها یاد کرده اند. پیوند «آ» به نامهای ایرانی یا حذف آن(مانند «اشتر» و «شتر») پدیده ای رایج بوده، و جزء اول آن اَسَه گه(سنگ) که به نظر ما با ایشکته / اشکته اوستایی همریشه است، و این خود در واقع جزء اول اسم اوستایی کوهستان ایشکت او پائیری سئن (یسنا ۱۰، بند ۱۱؛ زامیاد، بند ۳) رشته غربی جبال هندوکش می باشد، همانا به معنای سنگ خاراست. 
بنابراین، نامویس و نامجای اسگرتی/ ساگارتی، یعنی خاراسنگیان، یا خارا کوهیان یا کوه نشینان، به مثابه یک قبیله کوچگر لابد بایستی وجه نسبتی هم با جایگاه حلّ و ترحال یا بومگاه و نشیمن پیوسته خویش داشته باشند، و آن نامجای همانا کوهستان خاراگین زاگروس است، که نام خویش را بدان داده اند. اما نامويس و نامجای سگرتی / ساگارتی در نویکنده های آشوری به صورت زکرتو (Zekertu) یاد شده، چنانکه همه محققان بر این نگره همداستان‌اند؛ و حدود آن کشور زاکروتی رادیاکونوف تقریباً بین شهرهای مراغه و میانه کنونی در آذربایجان جنوبی تعیین نموده است. اینک می توان مراد داریوش هخامنشی را (در نویکنده بیستون) از نامجای سگارتیه که چیترا تخمه مادی طاغي بدانجا نسبت یافته، در واقع همین زکرتو آشوری نام یا زاکروتی دانست.
ذکر نامجای «زكرتو» و «زاکروتی» در سالنامه های آشوری باز گرد به سده هشتم ق م است، چنانکه آخرین نقطه لشکرکشی تیگلات پالاسر سوم (۷۴۵_۷۳۸ ق م) در سرزمین مادهای نیرومند (به سال ۷۴۴ ق م) همانا دژ زاکروتی یاد گردیده، که گمان می رود در قلمرو حکمرانی خاندان دیاکوی مادی (۷۲۷-۶۷۵ ق م) واقع بوده است. 
راقم این سطور به طور قطع و یقین، دهدژ باستانی زاکروتی / زکرتویی مادی را با شاهین دژ سده های میانه - صایین قلعه» عهود پسین در بخش شهرستان میاندوآب - بر کرانه راست زرینه رود (جغتو) علیا کاملا منطبق می یابد و یکی می داند. }

پ ن: در زبان کُردی، کلمه《ئه شکه وت》به معنی غار است که به ایشکته یا اشکته اوستایی مشابهت دارد. 

ادامه...👇

@soltannasir